Τι είναι οι παραθυρεοειδείς αδένες;
Πρόκειται για τέσσερεις μικρούς (σαν φακές) αδένες που βρίσκονται προσκολλημένοι στο θυρεοειδή αδένα. Εκκρίνουν μία ορμόνη που ονομάζεται παραθορμόνη και ο ρόλος αυτής στον οργανισμό είναι κυρίως η διαχείριση του ασβεστίου. Σε φυσιολογικές συνθήκες το ασβέστιο που εισέρχεται στο σώμα με τις τροφές απορροφάται στο έντερο και περνάει στο αίμα διαθέσιμο για τις ανάγκες του οργανισμού Το πλεόνασμα του ασβεστίου αποθηκεύεται στα κόκκαλα και ένα μέρος αποβάλλεται από τους νεφρούς.

Πρωτοπαθής Υπερπαραθυρεοειδισμός
Όταν διογκώνεται ένας παραθυρεοειδής, εκκρίνεται μεγαλύτερη ποσότητα της παραθορμόνης στο αίμα δημιουργώντας έτσι μια κακοδιαχείριση του ασβεστίου. Δηλαδή γίνεται υποκλοπή του ασβεστίου από τα κόκκαλα (οστεοπόρωση) διοχετεύοντας το στο αίμα, αυξάνοντας έτσι τα επίπεδα πάνω από τα φυσιολογικά (υπερασβεστιαιμία) με κίνδυνο να δημιουργηθούν πέτρες ασβεστίου στα νεφρά καθώς αποβάλλεται.
Η νόσος αυτή ονομάζεται πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός και αποτελεί μια σχετικά σπάνια νόσο που προσβάλει συνήθως, αλλά όχι αποκλιστικά, άτομα μεγάλης ηλικίας. Κατά συνέπεια είναι περιορισμένος ο αριθμός των περιστατικών και αντίστοιχα σχετικά μικρή η εμπειρία στους γενικούς ιατρούς και γενικούς χειρουργούς. Για το λόγο αυτό συνιστάται η συμβουλή και καθοδήγηση ενός ενδοκρινολόγου ή έμπειρου παθολόγου ή χειρουργού ενδοκρινών αδένων για την αντιμετώπιση της νόσου.

Διάγνωση
Τα πιο συχνά συμπτώματα που εμφανίζονται είναι οστεοπόρωση, νεφρολιθίαση, υπέρταση, πόνος στα κόκκαλα και στους μύες, εύκολη κούραση, ατονία, καταθλιπτικές τάσεις και άλλα.
Η διάγνωση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού γίνεται με μία εξέταση αίματος και προσδιορισμό: -Παραθορμόνης
-Ασβεστίου ολικού
-Ασβεστίου Ιονισμένου
-Φωσφόρου
-Αλκαλικής φωσφατάσης
Μετά τη διάγνωση ακολουθούν οι εξετάσεις εντοπισμού του πάσχοντος αδένος με το υπερηχογράφημα τραχήλου (από έμπειρο ακτινολόγο) και με ειδικό σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών Sestamibi. Πρέπει να αναφέρουμε εδώ πως η ακρίβεια και ευαισθησία των εξετάσεων αυτών δεν αγγίζει το 100% (δηλαδή να υπάρχει ή νόσος και να μην ανευρίσκεται ο παθολογικός αδένας). Η αξονική και μαγνητική τομογραφία έχουν μικρότερη αξιοπιστία από τις προαναφερόμενες εξετάσεις.
Συνήθως η νόσος προκαλείται από έναν αδένα, όμως σε ένα 15-20% των ασθενών η νόσος μπορεί να οφείλεται σε διόγκωση δύο η τριών παραθυρεοειδών αδένων περιπλέκοντας έτσι των εντοπισμό τους και δυσχεραίνοντας τη θεραπεία. Στο 70% το αίτιο της νόσου είναι ένα καλοήθες αδένωμα και στο υπόλοιπο 30% είναι η υπερπλασία πολλαπλών αδένων. Εξαιρετικά σπάνια μπορεί να οφείλεται σε καρκίνωμα .
Στην πλειοψηφία του πληθυσμού οι παραθυρεοειδείς, τέσσερεις στον αριθμό, αναπτύσσονται προσκολλημένοι στο θυρεοειδή. Εξαιρετικά σπάνια μπορούν να υπάρχουν πέντε ή έξι, ενώ επίσης μπορεί να εντοπίζεται κάποιος από αυτούς έκτοπα, μακριά από την φυσιολογική του θέση. Υπάρχουν επίσης σπάνιες περιπτώσεις με οικογενή μορφή ή σε συνδυασμό με παθολογία άλλων αδένων (σύνδρομο πολλαπλής αδενωμάτωσης). Ακόμα πιο σπάνια είναι η συγκυρία του υπερπαραθυρεοειδισμού με την εγκυμοσύνη .

Θεραπεία – παραθυρεοειδεκτομή
Η μοναδική θεραπεία στον πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό ήταν και είναι η χειρουργική αφαίρεση του παθολογικού αδένος. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση που εφαρμόζεται το τελευταίο διάστημα σε μερικά κέντρα, δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα παρά το υψηλό της κόστος.
Η αποτελεσματικότητα της χειρουργικής θεραπείας, όταν διενεργείται από εξειδικευμένο χειρουργό, ανέρχεται σε ποσοστό 97-99%.
Η παραθυρεοειδεκτομή είναι επέμβαση πολύ λεπτή και ο χειρουργός που αναλαμβάνει την ευθύνη της θεραπείας πρέπει να είναι εφοδιασμένος με κατάρτιση και μεγάλη εμπειρία στις παθήσεις αυτές. Σήμερα η παραθυρεοειδεκτομή μπορεί να γίνει κλασικά και εστιασμένα ή ενδοσκοπικά. Διαθέτουμε επίσης την ταχεία μέτρηση της παραθορμόνης κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Οι μετρήσεις αυτές σημειώνουν ραγδαία πτώση της παραθορμόνης σε φυσιολογικά επίπεδα στα πρώτα 10-20 λεπτά της ώρας από την αφαίρεση του πάσχοντος παραθυρεοειδούς, τεκμηριώνοντας έτσι την απουσία άλλου παθολογικού σωματιδίου και συνεπώς την ίαση του αρρώστου.

Μετά το χειρουργείο
Μετά τη χειρουργική επέμβαση το ασβέστιο και η παραθορμόνη επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα και δεν χρειάζεται καμία πρόσθετη θεραπεία.
Το μεγάλο κέρδος του αρρώστου εστιάζεται στο γεγονός ότι σταματά η αιτία που προκαλούσε την οστεοπόρωση και τις πέτρες στα νεφρά, ενώ αρχίζει η προοδευτική αναδόμηση των οστών που μπορεί να κρατήσει μία τριετία.
Οι ασθενείς μετά από πετυχημένη επέμβαση παραθυρεοειδούς σημειώνουν ραγδαία βελτίωση των συμπτωμάτων στις 10 πρώτες ημέρες μετεγχειρητικά, ενώ συνεχόμενη βελτίωση παρατηρείται μέχρι το τέλος του πρώτου έτους που φτάνει στο 60% των αρχικών συμπτωμάτων (νευρολογική αστάθεια, κόπωση, οστεοδυνίες) με αποτέλεσμα μια καλύτερη ποιότητα ζωής.